vrijdag 26 oktober 2012

Fotograaf boven Berlijn: winter 1945-1946

Winter 1945-1946. Het zwaar gebombardeerde Berlijn, gefotografeerd vanuit de lucht door de Duitse fotograaf Hein Gorny. Illegaal. Geen Duitser mocht de stad zo zien van de geallieerden. Pas vijfenzestig jaar later, in 2011, kwamen de indrukwekkende foto’s aan het licht.

Voor de Tweede Wereldoorlog had Hein Gorny reclamefoto’s, portretten, natuurfoto’s  en industrieopnames gemaakt. In 1925 ontmoette hij zijn latere vrouw Ruth Lessing, terwijl hij haar vader, de cultuurfilosoof Theodor Lessing, portretteerde. In 1938 gaven de nazi’s hem te verstaan dat hij in het belang van zijn carrière als fotograaf beter van zijn joodse vrouw kon scheiden. Hij weigerde dat en reisde naar de Verenigde Staten om een nieuw bestaan voor te bereiden. Ondertussen verkocht zijn vrouw Ruth het Berlijnse fotoatelier aan een bevriende fotograaf.

Maar de vlieger ging niet op. Het Amerikaanse visum voor Ruth werd op het laatste moment ingetrokken en de Gorny’s waren verplicht in Duitsland te blijven. Met beperkingen mocht Hein Gorny als fotograaf blijven werken. Uit de reclamebranche hoefde hij geen opdrachten meer te verwachten. Hij leefde vooral van portretfoto’s en van het fotograferen van paarden en honden. Zijn huwelijk hield onder die grote druk geen stand. In 1944 ging het paar uitelkaar, om twee jaar later opnieuw te trouwen.

Gorny’s kans als fotograaf kwam pas weer na de oorlog. Samen met de Amerikaanse legerfotograaf Carl Byers, die hij door zijn verblijf in de Verenigde Staten in 1938 kende, vloog Gorny in de winter van 1945-1946 een paar keer boven het zwaar gebombardeerde centrum van Berlijn. Om het juiste licht te treffen vlogen ze zo vaak rond de kapotgeschoten Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche, dat al een melding was gedaan bij het Britse militaire commando.

De illegale vlucht boven Berlijn bleef zonder gevolgen. Als we tenminste de luchtfoto’s buiten beschouwing laten. Die waren, zijn en blijven indrukwekkend. Gorny is nog jaren bezig geweest met een fotoboek met zijn luchtopnames. Dat lukte niet door zijn persoonlijke misère. Zijn huwelijk met Ruth strandde opnieuw in 1946. Steeds duidelijker kreeg hij te maken met de gevolgen van een verslaving aan pepmiddelen, die hij al in de oorlogsjaren gebruikte om ’s nachts door te kunnen werken. Van 1954 tot aan zijn dood in 1967 leefde hij vaak in ontwenningsklinieken. Van werken kwam niet veel meer.

Erik de Graaf

De foto's zijn in Berlijn te zien in de Collection Regard en op Graafwerk... foto's.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten